yanardağ nasıl oluşur ne demek?

Yanardağlar, yer kabuğunda oluşan çatlaklar ya da yerkabuğunun levha sınırlarında meydana gelen tektonik hareketler sonucunda magma adı verilen erimiş kayaçların yeryüzüne çıktığı volkanik yapılarıdır. Yanardağlar, içlerinde depoladıkları magma ve gazların basıncıyla patlamalar ya da yavaş bir şekilde lav püskürtme şeklinde faaliyet gösterirler.

Magmalar, yerkabuğunun altında, mantonun üst bölgesinde yer alan magmatik sualtı lav akıntıları ya da okyanus kabuğu üzerindeki sıcak noktalardan oluşabilirler. Yanardağlar, genellikle hareketli tabakaların bulunduğu levha sınırlarında yoğunlaşma eğilimi gösterirler ve Dünya'nın büyük kıtasal parçaları üzerinde yer almazlar.

Magmanın yer kabuğuna çıkması bu lavların akışı ve soğuması sonucunda şekillenen volkanik dağları oluşturur. Yanardağlar çeşitli şekil ve boyutlarda olabilirler. Bazaltik lavların akıcı yapıda olması nedeniyle sakin yüzey lav akıntılarına neden olurken, andezit ve riolit gibi daha viskoz lavlar patlamalı volkanik aktivitelere yol açarlar.

Yanardağların faaliyet dönemleri değişkendir ve bazıları yüzbinlerce yıl boyunca hiç patlama yapmayabilirken, bazıları ise kısa aralıklarla sürekli patlama yapabilirler. Patlama anında yanardağın içinde biriken basınçlı magma, lav, gaz, kül, püskürterek atmosfere fırlatılır. Bu patlamalar sonucunda lav akıntıları, piroklastik akıntılar, cüruf, volkanik gazlar ve lav bombaları gibi farklı volkanik malzemeler ortaya çıkar. Yanardağların patlamaları çevrelerinde büyük çapta hasara ve doğal felaketlere neden olabilir.